Het is tijd voor klimaatactie, geen wollig gepraat, maar concrete maatregelen om de transitie naar een CO2-neutrale samenleving uit te voeren. Aan de vooravond van de klimaatmars van 10 oktober 2021 stellen we vast dat wereldwijd te weinig gebeurt om de uitstoot van CO2 te verminderen. Het zijn vooral de landen met de hoogste welvaart en consumptie die het meeste uitstoten. België en Vlaanderen moeten veel meer doen dan vandaag. Er is immers geen economische groei op een ecologisch kerkhof. Dat moet ook Vlaanderen nog leren begrijpen. Gaan we vervolgens even kijken naar onze eigen gemeente Maldegem, dan stellen we helaas vast dat er geen ernstige aanpak van klimaatbeleid is sinds het bestuur van Open VLD, Merlaan en N-VA in Maldegem de plak zwaait.

De cijfers zijn onvoldoende, er is méér klimaatbeleid nodig

In Vlaanderen wordt tussen 2005 en 2019 slechts een daling van 5% CO2-uitstoot gehaald, niet de voorziene 15%. Ook de doelstelling van Maldegem is niet gehaald, ondanks een concreet actieplan en ondertekening van het Burgemeestersconvenant 2020, het Europese stedelijke klimaat- en energie-initiatief. Maldegem tekende in met het vorige bestuur in 2015 en maakte een actieplan op met de bedoeling om 20% uitstootvermindering te realiseren tegen 2020. Maldegem kende een uitstoot van boven de 130.000 ton in 2011, in 2019 was die 125.000 ton. Omgerekend is dat een vermindering van amper 5% tussen 2011 en 2019.

Zonder te vervallen in cijfer-fetisjisme, hebben die percentages natuurlijk wel hun belang. Ze tonen aan dat de transitie naar CO2-neutraliteit nog niet vol is ingezet in Vlaanderen. Geen enkele gemeente in Vlaanderen haalt de doelstelling. Intussen heeft Vlaanderen ook ingezien dat de klimaatdoelstellingen niet gehaald kunnen worden zonder de inzet van de steden en gemeenten en zonder het draagvlak bij de lokale bevolking. Vandaar dat er een initiatief gelanceerd werd, het lokaal energie- en klimaatpact (LEKP) met bijhorende subsidies voor de lokale overheden die erop intekenen en die zich verbinden tot scherpere klimaatdoelstellingen.

Klimaatstilstand in Maldegem

Onze Groen gemeenteraadsleden stelden in april 2020 al de vraag in de gemeenteraad of het bestuur zich zou inschrijven op dit Vlaamse initiatief van ministers Somers en Demir: het lokaal energie- en klimaatpact. Op dat moment was dit nog in een eerste fase en ging het ondermeer over de organisatie van klimaattafels, met bijhorende subsidies. Het antwoord van de schepen was een duidelijk 'njet'. Hij beloofde toen dat het klimaatadaptatieplan klaar zou zijn in oktober/november 2020.

In juni 2020 stelden we de vraag naar de stand van zaken van het hemelwaterplan in het kader van de aanhoudende droogte het derde jaar op rij. Het antwoord was andermaal: uitgesteld.

In december 2020 kwam er concreet Vlaams geld voor het lokaal energie- en klimaatpact en vroegen we opnieuw of Maldegem zou intekenen. Het antwoord bleef uit.

In mei 2021 vroegen we andermaal naar de stand van zaken van hemelwaterplan inclusief droogteplan en naar het klimaatadaptatieplan. Het werd nogmaals beloofd voor kort na de zomer van 2021.

Toen we er tijdens de vorige gemeenteraad in september 2021 voor de zoveelste keer naar vroegen, antwoordde de schepen gepikeerd dat we er niet meer naar moesten vragen en dat het pas in februari 2022 klaar zou zijn. Tegelijkertijd wordt de Groen gemeenteraadsleden elke samenwerking of betrokkenheid rond de opmaak van klimaatplannen geweigerd, en blijft het bestuur ook bijzonder karig met de gemeenteraadsleden en de burgers informatie te verschaffen. Voor ons bewijst dat dat er totaal geen klimaatambitie is in Maldegem.

In de eerste helft van de bestuursperiode toonde het bestuur in Maldegem totaal geen klimaatambitie! 

Op de gemeenteraad van september 2021 vroegen wij andermaal of Maldegem zou intekenen op het burgemeestersconvenant 2030 en op het daaraan gekoppelde lokaal energie- en klimaatpact van de Vlaamse overheid. Inschrijven op het LEKP kan slechts tot 29 oktober. Zo kan Maldegem bijkomende subsidies krijgen van Vlaanderen voor klimaatacties. Het antwoord van de schepen was andermaal bedroevend. Het thema lag blijkbaar al voor op het CBS (College van Burgemeester en Schepenen) in september, maar werd om niet nader vernoemde reden uitgesteld naar het CBS van oktober. Het zal eventueel ter stemming voorliggen in de gemeenteraad van 28 oktober, dat is dus daags(!) voor de deadline van intekening. Daarbij moet je weten dat Maldegem bij de laatste 4 gemeenten in Oost-Vlaanderen is om het nieuwe Burgemeestersconvenant 2030 te ondertekenen (-40% CO2 uitstoot tegen 2030). Alle Meetjeslandse gemeenten met uitzondering dus van Maldegem hebben dit nieuwe convenant al ondertekend. Opnieuw willen we geen cijfer-fetisjist zijn - en je moet niet altijd de 'rapste' zijn - maar tegelijk wil ook deze statistiek iets zeggen, namelijk dat de klimaatambitie in Maldegem op een zeer laag pitje staat.

De basis is gelegd door het vorige bestuur. Verder werken graag…

Nochtans is er voorbereidend werk geweest in het vorige bestuur. Ook al werden de doelstellingen niet gehaald, de eerste stappen en acties zijn gezet. Het is nu kwestie van verder te borduren op dat voorbereidend werk en de ambities te versterken en te verhogen. We zien evenwel ook daar een stilstand en in sommige gevallen zelfs een achteruitgang.

Wat de aanpassingen op het patrimonium van de gemeente betreft, is er geen sprake meer van optimalisatie van bestaande gebouwen. Dit bestuur wil de wildste en duurste plannen tot uitvoer brengen om vooral nieuwe gebouwen te zetten. Het is totaal niet duidelijk wat er met bestaande gebouwen zal gebeuren. Wij vrezen voor een dure leegstand. Er zijn in de voorgaande 3 jaren geen bijkomende zonnepanelen geplaatst of gepland op gemeentegebouwen. Er zijn geen grondige renovaties gebeurd aan het bestaand patrimonium.

Op vlak van de huishoudens, stellen we ook vast dat er een stilstand is gekomen. Woonwijzer Meetjesland werd opgezegd als overkoepelende samenwerking tussen gemeenten voor duurzaam bouwen, maar de diensten in Maldegem krijgen dit werk gewoon niet alleen klaar. Er is geen actief beleid ter ondersteuning van renovatie, of voor energiebesparing op bestaande woningen, of voor een wijkgerichte renovatie-aanpak.

Op vlak van mobiliteit is de auto opnieuw dominant, kijk maar naar de geplande herinrichting van de Westeindestraat en het verkeersinfarct dat een 'vlot bereikbaar' cultureel centrum zal veroorzaken in Maldegem.

Ook ruimtelijke ordening is zeer belangrijk voor klimaat en leefmilieu, hier geldt maximaal wonen in de kern(en) en maximaal open ruimte buiten die woonkernen. Een van de maatregelen om open ruimte te koesteren was het behoud van Reesinghe als mozaïeklandschap van landbouw en natuur. Dat wordt nu bedreigd door een bouwproject dat actief gesteund wordt door het bestuur.

Tekent Maldegem alsnog het Burgemeestersconvenant 2030 en het lokaal energie- en klimaatplan? En welke concrete acties verbindt het er dan aan?

Wij rekenen er niettemin op dat het bestuur alsnog het Burgemeestersconvenant 2030 ondertekent waarbij ze een vermindering van CO2-uitstoot van 40% tegen 2030 nastreeft. Deze 'grote belofte' is de eerste stap, de volgende stap is dan een concreet klimaatbeleid uit te werken voor de gemeente Maldegem. Daartoe moet een nieuw actieplan worden opgemaakt, waarbij concrete acties worden vooropgezet en uitgevoerd. Wij vrezen echter dat na de ondertekening de plannen te laat zullen komen en dat het lege dozen zullen zijn die onvoldoende klimaatwinst gaan opleveren. Ook vrezen we dat die plannen - als ze al concreet zijn - niet nagekomen gaan worden. We stellen vandaag al vast dat de klimaatambities en -budgetten zeer laag zijn, en we stellen ook vast dat andere ambities en budgetten, vooral die voor megalomane prestigeprojecten zoals een nieuw cultureel centrum, zo groot zijn dat die alle bandbreedte wegnemen. Helaas zal Vlaanderen dit toelaten omdat er geen onmiddellijke verbintenis en monitoring zal zijn. De monitoring van de actie komt pas na 2 jaar en de monitoring van de vermindering van broeikasgassen na 4 jaar. En daarbij moet Vlaanderen met álle gemeenten aan de slag en zal ze niet snel één enkele gemeente sanctioneren.

De magere klimaatambities en -budgetten staan in schril contrast met de reuze ambities en monsterbudgetten voor megalomane prestigeprojecten.

In Maldegem is er helaas met dit bestuur geen ruimte of geld in de komende jaren voor een actief en doeltreffend klimaatbeleid. Dát - samen met een grote financiële schuldenput - is de trieste erfenis voor een volgend bestuur.

Welk beleid is nu en in de toekomst nodig: een eerste voorzet.

Groen Maldegem geeft de voorzet waar Maldegem prioritair op moet inzetten. Hoe gaan we het beste en het snelste de uitstoot verminderen?

Daarvoor moeten we even terug naar de cijfers. De grootste uitstoters in Maldegem zijn de huishoudens (30,5%) en particulier en commercieel vervoer (45,2%). Handel en diensten nemen 8% in, industrie 11%, landbouw 5%.

De huishoudens vormen de grootste factor waarop de gemeente kan inzetten om haar uitstoot te verminderen. Voor de huishoudens geldt in de eerste plaats dat de overheden de zorg voor de renovatie moet wegnemen. Vandaag ervaren vele mensen die noodzakelijke renovaties als duur en soms zelfs onbetaalbaar. De gemeente kan hier formules opzetten waarbij de bewoners een duidelijk beeld krijgen van wat het hun zal kosten, hoe ze de renovatie kunnen doen en op welke termijn, hoe ze financieel kunnen gesteund worden op langere termijn ondermeer door een rollend fonds. Een wijkgerichte aanpak is ook belangrijk, alsook een doorgedreven sensibilisering. De aanpak moet bovendien ook sociaal evenwichtig zijn, zodat de zwakste schouders mee profiteren zonder extra belast te worden. De overheden zullen nauw moeten samenwerken met de bewoners en met private partners om de transitie mogelijk te maken. Vandaag lijkt het alsof elke burger het gewicht van de energietransitie op z'n schouders moet dragen. Het is echt aan de overheden om dat gewicht draaglijk te maken. Dat zal geld kosten en focus, beide op lange termijn. En dat vergt ook een vernieuwd en duurzaam wederzijds vertrouwen van overheden, burgers en middenveld. Het lijkt vandaag veraf, maar volgens ons is er geen alternatief.

Hoewel het vervoer voor 45% meetelt in de uitstootcijfers weegt het lokale verkeer, dus het verkeer zonder snelwegen en gewestwegen, maar voor 10% door in de uitstootcijfers. Algemeen zal de elektrificatie van het wagenpark zeker de grootste vermindering bewerkstelligen in de toekomst, maar dat neemt niet weg dat zowel klimaat als leefmilieu gebaat is bij een doorgedreven invoering van het STOP principe in de gemeente, namelijk stappers, trappers, openbaar vervoer en privaat vervoer in die volgorde van voorrang. Voetgangers en fietsers absoluut voorrang geven in Maldegem en de huidige koning auto daaraan ondergeschikt maken is zeer belangrijk. Dat betekent ondermeer aanpassingen aan de weginfrastructuur (meer en betere fietspaden bijvoorbeeld) en uitbreiding van zone 30.

Ook op vlak van industrie kunnen zeker stappen gezet worden. De industriële uitstoot in Maldegem is gestegen met 29% tussen 2011 en 2019, allicht door het bijkomen van bedrijven. In Vlaanderen is die uitstoot integendeel gedaald. Hoewel het nieuwe bedrijventerrein in aanleg zoveel mogelijk CO2-uitstoot zal beperken, kan het zeker nog beter, en kan hier de doelstelling verscherpt worden tot een CO2-neutrale bedrijfszone. Ook het bestaande industrieterrein kan veel beter, ondermeer wat betreft opvang, buffering en gebruik van hemelwater en wat betreft opwekken en bufferen van duurzame energie voornamelijk door zonnepanelen. Leg alle daken in de industriezone vol zonnepanelen: hoeveel duurzame energie zou dat niet kunnen opleveren in Maldegem?

Om al deze actoren en eigenlijk iedere Maldegemnaar bij een doeltreffend klimaatbeleid maximaal te betrekken, pleiten wij voor de actieve organisatie van klimaattafels, waar burgers, middenveld, industrie, handelaars, landbouwers, politici, experten, … plaats nemen en actief aan de slag gaan.

Dit zijn maar enkele krijtlijnen van een klimaatbeleid dat de toekomst van Maldegem in goede banen moet leiden. Wij dromen niet van een groots en uniek Maldegem, maar van een CO2-vrij en klimaatrobuust Maldegem waar het aangenaam wonen, werken en leven is.